Öncelikle böyle bir çalışmaya neden ihtiyaç duyuldu? Anketi nasıl hazırladınız? Amacınız neydi?
Socios.com Türkiye Ailesi olarak, Türkiye'deki futbol taraftarlarının sosyo-kültürel tercihlerini ve dijital dünyaya olan ilgilerini öğrenmek üzere böyle bir çalışma yapmaya karar verdik. Amacımız, değişen ve dijitalleşen dünyada taraftarların da alıkşanlıklarındaki değişim dinamiklerini görmek, kendi faaliyet alanımız konusundaki bilgi ve meraklarını öğrenmekti. Tabii Türk futbol ailesine akademik bir araştırma raporu da sunma amacımızı da belirtmek isterim. Çünkü uzun zamandır bu kapsamda bir araştırma gerçekleştirilmemişti. Anket, Google Forms platformu üzerinden online olarak oluşturdu. Herhangi bir kulübün reklam ya da katılım çağrısı olmadan bilimsel araştırma yöntemlerinin nitel ve nicel esasları doğrultusunda, kişisel verilerin korunması kuralları dikkate alınarak hazırlandı.
Araştırmada 20'den fazla istatistiksel verilerin olmasına rağmen taraftarlar arasındaki takım tutma rekabetinin öne çıktı. Hatta bu sonuçları Galatasaray ile olan iş birliğinize dayandıranlar da oldu. Bu konuda neler söylemek istersiniz?
Sizlerin de bildiği üzere Socios.com'un dünya çapında 160'dan fazla global partneri bulunmakta. Galatasaray da bunlardan biri. Türkiye'de ilk iş birliği yaptığımız kulüp. Bizim ne global anlamda ne de yerel bazda herhangi bir takıma daha uzak ya da daha yakın gibi bir olma durumumuz, kulüpler arası sportif rekabette taraf olma gibi bir misyonumuz bulunmamaktadır. Türkiye'nin 81 ilinden 45 binden fazla futbolseverin katıldığı online araştırmamızda partner kulüplerimizden duyuru desteği dahi istemedik ki taraftarlara yönlendirme olmasın diye. Galatasaray'ın ya da diğer partner kulüplerimizin sosyal medyadaki güçleri malum… Biz onlardan böyle bir destek alsaydık anketimizin katılım sayısı 100 binleri bulacaktı belki ama bu sefer de yönlendirme projenin objektifliğine zarar verecekti. Biz bütün bu unsurları dikkate alarak, sadece kendi mecralarımız üzerinde duyurular ve katılımlarla gerçekleştirdiğimiz bu değerli projenin iki takım arasındaki rekabete indirgenmesine açıkçası çok anlam veremiyoruz.
İl bazında taraftarlık sayılarında Galatasaray'ın ciddi bir üstünlüğü söz konusu. Yüzdesel oranlarda ise Fenerbahçe ve Galatasaray'ın birbirine yakın sonuçları var. Bu veriler bize Türk futbolunun merkezinde Galatasaray-Fenerbahçe rekabetinin yer aldığını bir kez daha gösteriyor değil mi?
Fenerbahçe ve Galatasaray'ın yüzdesel olarak en fazla orana sahip olduğu bizim beklediğimiz bir sonuçtu esasında. Taraftarların %37,6'sı Galatasaray'ı, %32,3'ü Fenerbahçe'yi desteklediğini belirtti. Beşiktaş'ın oranı %20,8, ligin son şampiyonu Trabzonspor'un oranı ise %5,9 olarak sonuçlara yansıdı. Evet, ezeli rekabetin taraftarlık sayılarında da kendisini hissettirdiğini söyleyebiliriz. Aynı zamanda bir sosyal bilimci olarak da bunu söylemek istiyorum. Dünyanın hiçbir yerinde rekabetleri bu kadar güçlü, ama sosyo-kültürel benzerlikleri de bir o kadar da fazla olan bir rekabet göremezsiniz. Dünya futbolundaki ezeli rekabetlere bakın, altında ya siyasi, ya sınıfsal ya ekonomik ya da mezhepsel bir ötekileştirme vardır. Ülkemiz futbolunda böyle birşey yok. Bunun en güzel kanıtı milli birlik ve beraberliğimiz adına önemli zamanlarda tüm renklerin yanyaya yürüyebilmesi. Bu aslında çok kıymetli birşey.
Araştırmada Trabzonspor, Eskişehir ve Sivasspor'un kendi şehirlerinde en çok desteklenen takım olduklarını gördük. Rekor Trabzon'da değil mi?
Evet, şehir-takım aşkının en fazla yaşandığı yer Trabzon oldu. Ki bu daha öngördüğümüz birşeydi. Trabzon'da yaşayan taraftarların %87,7'si Trabzonspor'u desteklediğini belirtti. Trabzonspor, Türkiye'de en yüksek oranda kendi şehrinde desteklenen takım oldu.
Futbol taraftarlarına nasıl bir taraftar olduklarını da sordunuz. Sonuçlar nasıldı?
Ankete katılan taraftarlar arasında “Taraftarlık seviyenize 1-5 arası puan verseniz hangisi olurdunuz?” sorusuna yanıt verenlerin %65,64'ü 5'i işaretleyerek “Gerçek bir fanatik” olduğunu vurguladı. 4 büyükler arasında 5 puanı en fazla oranda işaretleyenler %70,9 oranla Trabzonsporlu taraftarlar oldu. Bordo mavilileri %65,9 ile Galatasaraylı taraftarlar takip ederken, Fenerbahçeli taraftarlar %65,3 ile üçüncü sırada yer aldı. Diğer bir ifadeyle en Fanatik Trabzonsporlular da diyebiliriz.
Ankette diğer öne çıkan veriler neler?
Türk futbolseverlerin en çok Twitter'ı takip ettiğini gözlemledik. Twitter %40,8 ile ilk sırada yer alırken, Twitter'ı %24 ile Facebook, %21 ile Instagram takip etti. Youtube tercihini ilk sıraya yazanların oranı ise %8'de kaldı. Galatasaray ve Beşiktaş taraftarları en çok Twitter'ı takip ettiğini belirtirken, Fenerbahçe ve Trabzonsporlu taraftarlar Instagram'ı tercih etti. Yine, “Maç izlerken ne yaparsın?” sorusuna taraftarların yarısı “Konstantre olup hiçbir şeyle ilgilenmem” diyerek yanıt verdi. Maçı izlerken en fazla tercih edilen şey ise sosyal medyaya bakmak oldu.
“Türkiye dışında en çok takip ettiğiniz takım hangisi?” sorusuna taraftarların verdikleri yanıtlar arasında Real Madrid %17,9 oranla ilk sırada yer aldı. İspanyol temsilcisini %16,9 ile Barcelona takip ederken, Türk taraftarların en çok takip ettiği yabancı futbol takımı sıralamasında 3 numarada %11,6 yüzdelik oranla Manchester United'ın olduğu görüldü.Verilen yanıtların yüzdesel oranlarına bakıldığında, Z kuşağının La Liga'yı, Y kuşağının ise en çok Premier Lig'i takip ettiği gözlemlendi.
Taraftarların sadece %2,8'i bilet ve kombine fiyatlarını ucuz buluyor
“Takımınızın bilet ve kombine fiyatlandırmasını nasıl buluyorsunuz?” sorusuna taraftarların %48'i pahalı ve çok pahalı seçenekleri ile geri dönüş yaparken, bilet ve kombine fiyatlarını %49,1'i normal bulduğunu belirtti. Katılımcılar arasında bilet ve kombine fiyatlarını ucuz bulanların oranı ise sadece %2,8 olarak ankete yansıdı.
4 Büyüklerin taraftarları arasında bilet ve kombine fiyatlandırılması sorusuna %23,6 oranında kişi “çok pahalı veya pahalı” seçeneklerini işaretledi. 4 Büyükler arasında bilet ve kombine fiyatı “çok pahalı ve pahalı” seçeneğini en fazla işaretleyen Beşiktaşlılar olurken, fiyatlandırmaları en fazla oranda makul bulanlar Trabzonsporlular ve Fenerbahçeliler oldu.
Kendi çalışma alanınızla ilgili sorularınız da vardı. Taraftarlar blockchain dünyasına ne kadar hakim? Bu konuda neler söylemek istersiniz?
Bildiğiniz üzere blockchain dünyası ve bu dünyadaki ürünler ile spor ekosisteminin yollarının kesişmesi çok kısa bir süre öncesine dayanıyor. Bugün Socios.com olarak 160'dan fazla global partnerimiz olsa da biz bu dünyanın sporseverler nezdinde çok yeni ve aslında öğrenilmesi ve anlatılması gereken bir alan olduğunun farkındaydık. Türkiye'deki futbol taraftarlarının yanıtları da bize bunu bir kez daha gösterdi. Futbolseverlerin sadece %3,7'si kripto paralar, Fan Tokenlar veya NFT'ler konusunda yeterli bilgi sahibi olduğunu dile getirdi. %94,8'lik kısım yeteri kadar bilgi sahibi olmadığını belirtti. Kripto paralar, Fan Tokenlar veya NFT'ler konusunda bilgi sahibi olan taraftarların yaş ortalamasına bakıldığında da en fazla 22-27 yaş arasındaki kişilerin olduğu dikkati çekti. Özellikle genç neslin ilgisinin daha çok olduğunun bir göstergesi de oldu bu veri.
Taraftarların sadece 2,3'ünün kripto parası, Fan Tokenı ya da NFTsi olduğunu gördük.
%2,3 oranında Fan Token sahibi olan taraftarların en çok aldıkları Fan Tokenlarda ise ilk sırada Galatasaray yer aldı. Galatasaray'ın Fan Tokenı $GAL Fan Token'dan sonra en fazla alınan Fan Token ise İngiliz temsilcisi Arsenal'in Fan Tokenı $AFC Fan Token oldu.
Son olarak eklemek istedikleriniz neler?
Socios.com Ailesi olarak sporun dijitalleşme ile olan yol arkadaşlığının ilerleyen günlerde kendisini çok daha fazla hissettireceğinin farkındayız. Biz, Fan Tokenlar ile spor ekosistemine kulüp-taraftar etkileşimi açısından yeni bir boyut kazandırdık. “Taraftardan Fazlası Ol” derken de kastettiğimiz buydu. Sporun ülkemizdeki birleştirici gücüne ve dijital alanda gelecek vaat eden projelere fırsat yaratacağının da bilincindeyiz. İlerleyen günlerde üniversite eğitim programlarımız, araştırma projelerimizin devamının geleceğini belirtmek isterim.
BEŞİKTAŞ
FENERBAHÇE
GALATASARAY
TRABZONSPOR