"AVRUPALILAR HAKEMİNİ YEM ETMİYOR!"
Avrupa'nın 5 büyük ligi ile Spor Toto Süper Lig'de görev alan hakemleri karşılaştırdığımızda 10 ve üzeri sayıda maçta düdük çalan hakem sayısı EN AZ bizde! Bu durumda ortaya çıkan mesaj ise şu:
“Yusuf Namoğlu, sadece aklına yatan isimleresık görev veriyor, bilime inanmıyor ve 9 kişilik MHK'yı da fazla buluyor”
Peki hakem ve yardımcı hakemler, bu tablodan ve görevlendirmelerden mutlu mu? Sorun hakemlerde mi, MHK'nın yönetim anlayışında mı?
***
MHK'LARIN YÖNETİM STRATEJİSİ…
Spor Toto Süper Lig Turgay Şeren Sezonu'nu geride bıraktık. Ligimizi yakından takip eden medya mensupları ve pek çok futbolsever, “siyah-beyaz hakem hataları” kategorisinde son yılları dikkate aldığımızda “en can yakan sezon” olduğu görüşünde hemfikir. Bu görüşün her hafta çığ gibi büyümesinde en büyük pay hiç şüphesiz MHK'ya ait. MHK diyerek kurulun tamamını kastetmek de yanlış olabilir. Üst üste bariz hatalar yapan hakemlerin ısrarla görevlendirilmeye devam etmesi sadece kulüpler nezdinde değil, kamuoyu önünde de güvenilirlikleri konusunda yara almalarına neden oldu. Görev alamayan, forma şansını haftalarca bekleyen hakemlerin mutsuzlukları ve MHK'ya olan güvenlerini yitirmeleri de cabası. Bir yardımcı hakem Lig Tv ekranındaki 20 cm ofsayt hatasına rağmen cezasız yola devam ederken, diğeri ise aynı ekranın aynı 20 cm'si ile haftalarca yeni görev beklemekteydi. Adaletsiz yaklaşımın sonucunda hata yapan hakem başka dünyalarda, görev alamayan hakemler ise adalet beklentisi ve mutsuzlukla başka dünyalardaydı.
***
AVRUPA'NIN 5 BÜYÜK MHK'SI NELER YAPTI?
Premier Lig, LaLiga, Serie A, Bundesliga ve Fransa 1.Lig'de bu sezon görev yapan hakemlere ve düdük sayılarına baktığımızda tablo net bir şekilde karşımıza çıkıyor. Dikkat edilmesi gereken en önemli noktalardan biri, ligimizde ve Bundesliga'da 34 hafta sonunda oynanan maç sayısı 306 iken, diğer 4 büyük ligin 38 haftalık maratonu sonundaki maç sayısının380 olduğu. Yani bizden 74 maç daha fazla oynuyorlar. Bu kadar farka rağmen takım sayısına ve isimlerine göre öyle dikkatli, hassas ve objektif görevlendiriyorlar ki gerçekten tebrik etmek gerekiyor.
- İspanya La Liga'da kadrodaki 20 hakemin hepsinin 10 ve üzeri sayıda maçta görev aldığını görüyoruz. Çok değerli ve önemli. Hatta Lyon-Beşiktaş maçındaki yönetimiyle büyük övgüler yağdırdığımız Miguel Mateu Lahoz, 16 maçla ligin en azmaç yöneteni. En çok görev alan hakemin maç sayısı ise 23.
- Premier Lig hem oynanan futboluyla hem hakemleriyle ayrı bir dünya. Hatta 19 hakemin 12 tanesi20'den fazla düdük çaldı. Michael Oliver, 38 haftada 33 düdük ile zirvede.
- Almanya ise her alanda olduğu gibi yine sistematik ve en adil gözüken. Hakemlerin görev sayıları birbirine çok yakın. En çok sayıda görev alan hakem listesinde bile 5 hakem var ve düdük sayıları sadece 18.
- Fransa'da da hakemler adına tablo güzel. 16 hakem 10 ve üzerinde düdük çalmış durumda ama en az düdük çalanın sayısı bile 17.
- İtalya Serie A biraz sıradışı örnek. Ana kadrodaki hakem sayısının dışında Serie A heyecanını tattırdıkları ve 1 maç verdikleri13 hakem var. Sezon boyunca 40 hakem görev almış durumda. (--Aşağıdaki görevlendirme tablosunda, İtalya'nın 1'er maç yöneten hakemlerini tablo görüntüsü bozulacağı için ismen belirtmedim--)
- Ve biz… İtalyaMHK'sınınhakemlere sayıca jestini (--40 hakem kullandılar--)dikkate almaz isek, 10 ve üzerinde düdük çalan hakem sayımızla kadro oranına baktığımızda %62.50 ile en sondayız. “Sözleşmeli” sıfatıyla 22 gözüken hakemlerimizin ligin ilk yarısında neredeyse 12'sini aktif kullandık. İkinci yarıdaki tablo ise malumunuz.10 üzerinde görev alan hakemlerimizin de hangi psikolojilerle nasıl hafta geçirdikleri ve karşılaştıkları sorunlarıhatırlamak dahi istemiyorum.
***
İŞTE TARTIŞMALARIN GERÇEK NEDENİ…
Yıllardır en sık duyduğumuz cümleler “Beşiktaş bu hakemi görmek istemiyor, F.Bahçe o hakeme karşı tavırlı,G.Saray o hakeme yasak koydu, Trabzon şu hakemi mimledi”şeklinde. Bir başka bakış açısıyla da “Fırat, F.Bahçe'nin sevdiği hakem”, “Cüneyt, G.Saray'ın şansı”, “Barış, Beşiktaş'ın ev meleği”, “Bülent, Trabzon gediklisi” gibi kibarca söylemeye çalıştığım tablo çıkıyor.
Hal böyle olunca da “yasaklı” kategorideki bir hakemin “onu istemeyen” takımın maçında aylar sonra görev alması “büyük olay” haline geliyor.
Halbuki bu yapıyı dikkatli ve kontrollü yönetmesi gerekenler elbette MHK'lar. Bu sorunu büyüten de, yönetemeyen de MHK'lar. Neden mi?
Neticede asıl çıngar derbilerden ziyade “büyük” olarak tanımlanan takımlarla “küçük” takımların karşılaşmalarından çıkmıyor mu? Peki, Avrupalı MHK'lar şampiyonluğa oynayan takımların bu tip maçlarına hakem atarken nasıl başarmışlar diye baktığımızda tablo o kadar net ki! Tamamen özenli bir Avrupalı MHK çalışması. Avrupalı MHK'lar bunu başarırken, oynanan hafta sayısının 34 değil, 38 olduğunu tekrar hatırlatayım. (--Derbiler liglerin üst düzey özel maçları, özel hakemleri olduğundan değerlendirme dışı bırakılmıştır--)
Hakemlerin isim bazlı olarak lig detaylarını görevlerine görelistelenmiş şekilde yazının en sonunda bulacağınız tablo neler söylüyor:
- Chelsea, M.City, Tottenham, M. United, Liverpool, Arsenal gibi devlere sahip 20 takımlı Premier Lig'de, bu takımların kendi aralarındaki maçlar dışında, “küçük” tabir edilen takımlarla İÇ SAHADA oynadıkları maçlarda 2'den fazla gördükleri hakem sayısı sadece 1.Zirve adayı 6 takımdan sadece Chelsea'ninStamford'daki“3” maçında Neil Swarbrick görev almış.
- Barcelona, Real Madrid, Atletico Madrid'in şampiyonluk için çekiştiği LaLiga'da koca sezonda sadece ve sadece Jose Maria Sanchez Martinez, Barcelona'nın evinde 3 kez boy göstermiş. Diğerleri 1 ya da 2 kez görev almışlar. Daha önemlisi, LaLiga'da bu 3 takımın deplasman maçlarında 2'den fazla görev alan hakem YOK!
- Juventus, Roma, Napoli çekişmesindeki Serie A'da sadece 2 hakem iç saha maçlarında 2'den çok gözükmüşler. Juventus'taMaurizio Mariani, Roma'da Piero Giacomelli 3'er kez içerde düdük çalmış
- Bayern Münih, Leipzig, Dortmund üçgeninde geçen şampiyonluk mücadelesinde 3 takımın iç saha maçlarında 2'den fazla boy gösteren hakem sayısı 2… Aslında bu sayıya 2 demek bile yanlış olur. Hem Bayern, hem Leipzig'in evinde 2'den fazla maç yöneten tek isim Marco Fritz.
- Monaco, Nice, PSG yarışında iç saha maçlarında 2'den fazla gördükleri hakem sayısı toplam 3… Monaco'da Jerome Miguelgorry 3 kez; PSG'deFrancois Letexier 4 kez; Nice'deMikael Lesage 3 kez görev almışlar.
- Dönelim memlekete…
Premier ve LaLiga'da 1, Serie A ve Bundesliga'da 2, Fransa'da 3 olarak İÇ SAHA nmaçlarında belirttiğimiz rakam Spor Toto Süper Lig'de“6”. Trabzonspor şampiyonluk yarışında olmasa da, hakemler üzerinde etkisi malumunuz. Trabzonspor'u yarışa dahil etmeseniz dahi sayı yine 4.
Beşiktaş: Serkan Çınar (4 kez), Barış Şimşek (3 kez)
Fenerbahçe: Fırat Aydınus (5 kez)
Trabzonspor: Fırat Aydınus (4 kez), Özgür Yankaya (3 kez)
Başakşehir: Halis Özkahya (3 kez - Normalde 4 maçta görev aldı ancak 1'i büyük takımla olduğundan değerlendirme dışı)
Bir tarafta 20 takımlı 380 maçtan oluşan liglerin maç-hakem dağılımını adaletli ve sistematik yönetmeye çalışan Avrupa, diğer tarafta 306 maçtan oluşan Süper Lig'de hakemlere olan genel baskıyı kaldırmayı düşünmeden, rastgele yöntemlerle ve kulüp istekleriyle yönetmeye çalışan yerli MHK. Elbette dağlara taşlara hatalar her ligde oluyor ama büyük takımın maçında gördüğünüz bir hakemi bir daha uzun süresistem gereği görmüyorsunuz. “Şu hakemi istemem,bu hakem bir daha maçlarımıza gelmesin” senaryolarına o ülkenin MHK'larıpek pabuç bırakmıyor. Ekip çalışması, iyi takım olma, psikolojik faktörlerin dengesi ve hakemliğe doğru yaklaşım yöneticilik kavramının sihirli vasıfları olsa gerek.
***
Hakemler, sürekli olarak hedef tahtası konumunda ekranlarda, gazetelerde, sosyal medyada linç kültürü ile yer alıyor belki ama asıl “yönetim” sahadaki değil, hakemleri yöneten, görev veren, eğitim ve mantalite olarak maçlara hazırlayan MHK'larının “yönetim” becerisi, yetkinliği ve verdiği güvendir. MHK'ların titiz, prensipli, dikkatli atama yapmaları; hassasiyet ve özen göstermeleri aslında pek çok tartışmayı belli seviyeye indirgeyecek, hakemleri de sahada, tv'lerde, sanal alemde kurtlar sofrasından önemli oranda uzaklaştıracaktır. Ne ve nasıl olduğu sezon boyunca anlaşılmayan kriterlerle, sadece günü kurtarmayı düşünerek “ben yaptım, oldu” vizyonuyla hakem ataması yapılması durumunda hem takımlara, hem medyaya yem olmak kaçınılmaz oluyor. Hele hele bu atamaları yapanların “KURUL” tarafından değil de birkaç kişi etrafında döndüğünün her platformda dillendiriliyor olması da diğer kurul üyeleri açısından da oldukça üzüntü verici.
***
Adalet ve çağdaş eğitim anlamında hakemini ve kamuoyunu tatminkar işler yapabilecek;
Basit matematik hesapları yapmayı düşünerekAvrupa MHK'larının sonuçlarına kolayca varabilecek;
Ödül-ceza dengesini sağlam şekilde tutacak, her şeyden önce HAKEM YETİŞTİRECEK;
Atamalarda dengesizliklere, şüpheye, ısrarla hatalara fırsat tanımayacak yabancı mhk zihniyetitransfer etmekve bu zihniyeti uygulayabilecek güçtevizyoner insanlar getirmek en doğru yol.Sayın Namoğlu 3 kez başkanlığa geldi ve bu nedenle “22 kişilik kadroyu sürpriz şekilde elimde buldum.” deme lüksüne artık sahip değil. Ayrıca, sezonun bitimine 1 hafta kala nasıl ki “jet talimat” değişikliğini Ali Şansalan ve Bahattin Şimşek için yaptırabildiyse, pekala sezon ortasında veyadevre arasında da istediği gibi düzenlemeler yaptırabilirdi. Niyet sorun çözmek olduktan sonra, talimat değişikliği örneğindeki gibi geceden sabaha dünya değişebilir Türkiye'de.
***
İtalya'nın en iyi hakemlerinden Rizzoli'denPremier Lig'in ve son dönemin dünyada en iyilerinden Arabistan'a transfer olan Clattenburg'a kadar top yuvarlandıkça hakem hatası hep var olacak… Video yardımcı hakem uygulaması gibi teknolojik katkılarla hatalar minimize edilmeye çalışılacak ancak asla sıfırlanmayacak.Yok olmaması gereken şey ise hayatın her anında emeğe ve mesleğe“saygı”.MHK'lar hakemlerine, takımlar hakemlere, hakemler kulüplerin emeklerine, seyirciler de zincirin her halkasına…
***
6 BÜYÜK LİGİN HAKEMLERİNİN, ŞAMPİYONLUĞA OYNAYAN TAKIMLARA GÖRE DAĞILIMLARI VE LİG GENEL DETAYLARI İŞTE BURADA:
TÜRKİYE:
PREMIER LİG:
LA LIGA:
BUNDESLIGA:
İTALYA SERIE A:
FRANSA 1.LİG:
Murat Fevzi Tanırlı
Twitter: @mftanirli
FENERBAHÇE
GALATASARAY
TRABZONSPOR