Futbolda algı operasyonu yapılıyor mu?

FutbolArena Röportaj - Doçent Doktor ve Marmara Üniversitesi Öğretim Üyesi Cem Çetin ile bir röportaj gerçekleştirdik ve son dönemde spor basınında en çok kullanılan ifadelerden biri olan ‘Algı operasyonu'nun ne olduğuna ve nasıl yapıldığına dair merak edilen sorular sorduk.

Algı nedir?

"Algı nedir? Önce bununla başlayalım, basit bir tanım alırsak “algı nedir?” sorusuna ne cevap veririsiniz?"

Algı, insanın görüp kafasında şekillendirdiği en basitinden bir unsurdur."Gerçekle doğru orantılı mı?"

Şöyle söyleyeyim, olabilir de olmayabilir de. Konuyu daha da açmak gerekirse mesela Rus edebiyatçı Dostoyevski'nin bir sözü var. “İnsan sevdiği kişinin yalanlarından bir tane doğru arar ama sevmediği insanların doğrularından da bir tene yalan arar.” Şimdi bu bize ne anlam ifade ediyor? İnsan neyi nasıl görmek istiyor ise onu o şekilde görüyor, buna meyilli. Dolayısıyla da algılama burada devreye giriyor. Siz bir şeyi nasıl görmek istiyorsanız o şekilde görüyorsunuz. Bu gerçek olabilir de, olmayabilir de… 

Algı operasyonu nedir?

"O zaman algı operasyonuna bakarsak, algı operasyonu nedir?"

Algı operasyonu dediğimiz şey için, algı yönetimi kavramından da bahsetmemiz gerekiyor bu durumda. Algı yönetimi kavramı, 1947 yılında tam ikinci dünya savaşı sonrası, Amerikan savunma bakanlığının kavramlaştırdığı bir ifade biçimi, iletişim stratejisidir. Bir tarafta bir gerçek var, bir tarafta da gerçek olarak görülmesini istediğiniz şey var. Algı operasyonu, gerçekten ziyade gerçek olarak görülmesini istediğiniz şeyin yönetimidir.

"Futbolda “algı operasyonu” sözü çok geçiyor, bu algı operasyonu sizce gerçekten var mı? Örneğin maç öncesi hakemler hakkında yapılan açıklamalar bir algı operasyonu mudur? Hakemi baskı altına almak mıdır? Buna ne demeliyiz aslında?"

Bu ‘algılamak' çok sofistike bir iletişim stratejisidir. Her söylenen sözün bir algı operasyonu olarak görülmemesi ve terminolojinin de telaffuz edilmemesi gerek. Ama biz maalesef terminolojiyi doğru kullanmadığımız için hoş geliyor, yeni bir kavram olduğu için onu kullanıyorlar. Çünkü insanlar bıkmış eski kelimelerden… Yeni kelimeler, yeni jargonlar geliyor. Baskı altına almak için izlenmiş bir strateji bu, algı operasyonuyla bir alakası yok bunun. 

"Bunun adına ne diyelim peki?"

Baskı altına almaya çalışıyorlar. Yani, bir nevi baskı yaratıyorlar ama bu tür uygulamaları da istediğiniz şekilde söyleme şansına sahip değilsiniz. Premier Lig'de bunun örneklerini görüyoruz. Eğer siz bir futbol ürününe zarar verecek bir söylemde bulunuyorsanız çok ciddi para cezalarına çarptırılıyorsunuz. Her istediğinizi söyleme hakkına sahip değilsiniz. İfade özgürlüğü, aklınıza gelen her şeyi söylemek demek değildir. Söylediğiniz şeyler bir ürüne zarar veriyor ise onu söylemeye hakkınız yok. Gördüğüm kadarıyla kimse ne söylediğine dikkat etmiyor bu bence ciddi bir sorun.



"Peki, bu söylenilen sözler sizce insanları çok etkiliyor mu? Gerek hakemleri, gerek federasyonu, gerek futbol camiasını etkiliyor mu?"

Bana sorarsanız etkilenmemesi gerekir. Bir hakemin herhangi bir söylemden etkilenmemesi gerekir. Etkileniyorlarsa da kendilerini korumaları gerekir. Kendilerini korumanın tek yolu vardır; okumazlar, duymazlar, sosyal medyayı kullanmazlar… Sosyal medyada da bu tür dedikodular, söylemler almış başını gidiyor. Dolayısıyla da etkileniyorsanız kendinizi korumasını bilmeniz gerekiyor çünkü profesyonelsiniz.

FutbolArena'nın tüm video ve röportajlarını FutbolArena TV bölümünden takip edebilirsiniz.